บทความนี้ผมจะนำเรื่องราวของการเลือกซื้อเป้ Backpack ที่ถูกต้องมาให้ทุกๆคนได้อ่านกันนะครับ มันเป็นเรื่องที่ประมาณว่าเส้นผมบังภูเขา เรื่องราวบางส่วนอาจจะเกี่ยวกับเรื่องของสรีระร่างกายสักเล็กน้อย แต่นั่นเป็นส่วนสำคัญที่สุดเพราะการออกแบบเป้สะพายหลังในแต่ละยี่ห้อแต่ละรุ่นเขาคำนึงถึงสรีระของร่างกายเป็นอันดับแรกก่อนจะไปพูดถึงเรื่องความสวยงามครับ
ผมเชื่อว่า ทุกคนต้องเคยมีฟีลลิ่งแบบประมาณว่าทำไมเป้บางรุ่นดูโคตรสวย แต่พอเราไปสะพายแล้วมันดูไม่จืดเลย ในขณะที่บางรุ่นรูปทรงดูไม่ได้เรื่อง แต่พอมาอยู่บนหลังเราแล้วมันดูเท่ห์เสียนี่กระไร ต้องตอบเลยเพราะว่าเป้มันเข้ารูปกับร่างกายเราพอดีครับ ทีนี้มาดูปัจจัยที่ส่งผลต่อการเลือกเป้มาประกับหลังเราว่ามีอะไรบ้างดังนี้ครับ และปิดท้ายด้วยสถานที่เลือกซื้อเป้ยี่ห้อต่างๆไม่ว่าจะเป็น Deuter, Osprey หรือ Columbia
1.) Torso length (ระยะลำตัว)
คนส่วนมากเกือบทั้งหมด (รวมถึงตัวผมเองในอดีตด้วย) มักจะคิดว่าคนตัวสูงจะต้องใช้เป้ที่ใหญ่กว่าคนตัวเตี้ยเสมอ แต่จริงๆอันนี้จะว่าถูก 100% ไหมก็คงไม่ใช่ครับ เพราะจริงๆแล้วตัวที่กำหนดขนาดเป้ที่แท้จริงคือระยะห่างระหว่างคอจนมาถึงลำตัวของเรา ระยะห่างนี้เรียกภาษาอังกฤษว่า Torso length ครับ โรงงานที่ผลิตเป้ในแต่ละรุ่นจะกำหนดระยะอันนี้เป็นตัวบอก size ของเป้ที่เราจะซื้อครับ
Torso length คือตรงไหน???
ดูจากในรูปนะครับ ผมจะบอกวิธีกะระยะ Torso length แบบเป๊ะๆให้ วัดด้วยตัวเองไม่ได้นะครับ ต้องให้เพื่อนข้างๆวัดให้
- เราลองก้มคอดูนะครับ แล้วเอามือข้างที่ถนัดไปคลำบริเวณต้นคอด้านหลัง เราจะสัมผัสได้ถึงกระดูดที่แข็งๆนูนๆอย่างชัดเจน ตรงนี้คือกระดูกสันหลังข้อที่ 7 และจุดตรงนี้เองที่เราใช้เป็นตัวกำกับขอบบนของ Torso length ครับ
- ต่อมาเราต้องมาระยะขอบล่างของ Torso length กัน ทีนี้ให้ลองยืนตัวตรงนะครับ เอามือข้างที่ถนัดเหมือนเดิม ค่อยๆคลำไล่จากขอบด้านข้างของลำตัวลงไปเรื่อยๆตรงแถวๆสะโพกหรือเอว เราจะคลำได้ถึงปุ่มนูนๆของกระดูกอีกแล้ว ตรงนี้เรียกว่า iliac crest ครับ ให้รู้เอาไว้แต่ไม่ต้องจำนะครับ ทีนี้ให้เราลากเส้นสมมติขึ้นมาระหว่างไอจุดนี้ทั้งข้างซ้าย-ขวา เส้นสมมตินี้คือขอบล่างของ Torso length นั่นเอง
- ทีนี้ก็เอาสายวัดเมตรมาวัดจากจุดบนมายังจุดล่างครับ ได้ความยาวเท่าไร ก็คือระยะ size ของเป้ที่เราต้องไปหานั่นเอง
- เป้เกือบทั้งหมดจะใช้ระยะ Torso length นี้เป็นตัวกำหนดขนาดของเป้ ซึ่งเป้ในแต่ละยี่ห้อไม่ว่าจะเป็น Deuter, Osprey, Columbia หรือยี่ห้ออื่นๆต่างก็จะมีสไตล์ของตัวเองเพราะฉะนั้นควรที่จะเช็คให้ดีก่อนซื้อครับ
สรุปสุดท้ายอีกครั้ง ปัจจัยที่กำหนดขนาดของเป้คือระยะ Torso length ไม่ใช่ส่วนสูงครับ
2.) Hip Size (ขนาดสะโพก)
ประเด็นต่อมาคือ “ขนาดสะโพก” โดยปกติแล้วเมื่อระยะ Torso length ของเราพอดีกับเป้แล้ว ขนาดสะโพกก็มักที่จะพอดีตามไปกันด้วยสำหรับในคนที่มีรูปร่างที่มาตรฐานครับ คือมีสัดส่วนสูงและน้ำหนักตามเกณฑ์ คนกลุ่มนี้วัดแค่ Torso length ก็ถือว่าเพียงพอ
แต่ทั้งนี้ในบางกรณีพิเศษเช่น คนที่อ้วนมาก เขาอาจจะมี Torso length ที่พอดีกับเป้ แต่ด้วยความที่สะโพกใหญ่จนทะลักทำให้สายเป้ตรงสะโพกไม่สามารถรัดได้หมดก็จะกลายเป็นเป้ที่ไม่พอดีแทน ซึ่งส่วนของสะโพกนี้มีความสำคัญมากครับ เพราะน้ำหนักเกือบทั้งหมดของเป้เมื่อสะพายอยู่บนหลังเราแล้วจะถูกถ่ายเทมาที่สะโพกทั้งหมด ถ้าขนาดสะโพกไม่ดี มันก็คือฝันร้ายของการแบกเป้อย่างแน่นอน
การจะวัดขนาดสะโพก (Hip Size) ให้เอาสายวัดมารัดรอบสะโพก โดยเอาปุ่มกระดูก iliac crest ที่ผมพูดถึงข้างบนตะกี้ตอนวัด Torso length เป็นจุดมาร์คเอาไว้นะครับ ให้เอาสายวัดรอบจุดนี้ทั้งฝั่งซ้ายและขวา แล้วก็ดูตัวเลขที่วัดได้ และตรงนี้ขนาด Hip size ครับ แล้วเราก็เอาตัวเลขนี้ไปเทียบกับ spec ของเป้เราที่กำลังจะซื้อ
และย้ำอีกครั้งเราวัด “ขนาดสะโพก” ไม่ใช่ “ขนาดเอว” นะครับ
และสองปัจจัยนี้เองคือสิ่งสำคัญที่เราใช้ในการประเมินการเลือกซื้อเป้แท้ๆซักใบที่จะอยู่กับหลังเราไปยาวๆหลายๆปีครับ
ทีนี้มาดูขนาดของ Hip size ที่มีผลต่อการเลือกเป้กัน
อันนี้เป็นตัวขนาดของ Hip belt ของเป้ยี่ห้อ Osprey นะครับ แต่ส่วนใหญ่ขนาด Hip belt จะสัมพันธ์กับ Torso length โดยทั่วๆไป ยกเว้นว่าเรามีรูปร่างที่ผิดจากปกติไปมากอะไรแบบนี้ครับ
ถ้าจะให้กะประมาณง่ายๆ ก็ต้องให้ตัว Hip belt มันก็ควรที่จะอยู่บนกระดูกสะโพกเพื่อจะรับน้ำหนักใช่ไหมครับ ก็ควรที่จะครอบคลุมกระดูกสะโพกมาอย่างน้อย 3 นิ้วเมื่อตอนที่เราดึงตัว belt จนถึงทั้งสองด้าน
ซึ่งในเป้บ้างรุ่นตัว hip belt สามารถที่จะปรับยืดเข้าออกได้ซึ่งช่วยเพิ่มความหลากหลายในการปรับมากยิ่งขึ้นไปอีก
3.) Harness size (ขนาดสายสะพาย)
สายสะพายตรงบริเวณบ่าถือเป็นจุดที่มีความสำคัญมาก เพราะคนมักจะละเลยไป การใส่สายสะพายที่ไม่พอดี นั่นหมายถึงเรากำลังแบบเป้ราคาแพงที่ใช้เหมือนกับเป้ราคาถูกครับ
สายสะพายที่ถูกต้องและพอดีกับร่างกายของเรามีระยะด้านปลายที่ห่างจากรักแร้ไม่เกิน 2-3 นิ้วนะครับ (คิดให้เห็นภาพคือ มันก็ควรจะยาวเพียงเพื่อพอจะล้อมหุ้มบริเวณหัวไหล่เราก็พอแล้ว)
โดยปกติ size ของ shoulder harness มักจะเป็นมาตรฐานและปรับได้ในเป้ backpack มาตรฐานทุกรุ่นครับ
การปรับ Torso length
ในเป้บางรุ่นบางยี่ห้อจะมีระบบหลังที่ออกแบบมาให้ปรับเปลี่ยนระยะ Torso length ได้ ซึ่งหมายความว่าถ้าเราตัวสูงขึ้น หรือมีคนอื่นๆยืมเป้เราไปใช้ ก็สามารถที่จะปรับระยะนี้ให้เหมาะกับเขาได้มากขึ้น พูดง่ายๆใบเดียวครบจบทั้งครอบครัว
ยกตัวอย่างให้ดูนะครับ ระบบ Vari-quick ของ Deuter
ซึ่งเราสามารถปรับระยะ Torso length ได้ในช่วงที่กว้างพอสมควรคือราวๆเกือบๆ 15-20 เซนติเมตรเลยทีเดียวครับ
แต่ถ้าเป็นยี่ห้อ Osprey เราจะไม่สามารถปรับระยะ Torso ได้ แต่ว่า Osprey จะออกแบบเป็นรุ่นที่เฉพาะสำหรับแต่ละคนมาเลย ออกมาเป็น size S/M, M/L แบบนี้ครับ
ตารางนี้จะเห็นว่าเราวัด Torso length ได้กี่นิ้วกี่เซ็นติเมตร ก็เอามาเทียบรุ่นเลยครับ
ทีนี้ไอระยะ Torso length บางทีมันก็ก้ำกึ่ง size ต่างๆกัน เช่น ถ้าเป็น Osprey Kestrel ถ้าวัดได้ระยะ 48 cm ก็แปลว่าเราจะซื้อ size S/M หรือ M/L ก็ได้ไม่แตกต่างกันครับ
เป้ผู้ชาย-เป้ผู้หญิง เหมือนหรือแตกต่าง?
ด้วยความที่สรีระของแต่ละเพศมีความแตกต่างกัน โดยทั่วๆไปจะเป็นแบบนี้
ผู้ชาย (male)
- Torso length ยาวกว่า
- ช่วงไหล่และระยะหน้าอกกว้าง
- สะโพกแคบกว่า
ผู้หญิง (female)
- Torso length สั้นกว่า
- ช่วงไหล่และระยะของหน้าอกจะสั้นกว่าของผู้ชาย
- สะโพกผู้หญิงจะผายออกกว้างกว่าของผู้ชาย
เพราะฉะนั้นสำหรับผู้ชาย-ผู้หญิงที่มีรูปร่างที่มาตรฐาน โดยปกติการใช้เป้ในรุ่นเดียวกันก็อาจที่พอจะใช้ได้ แต่ถ้าถามว่าดี 100% เหมือนที่ผู้ออกแบบตั้งใจมาหรือไม่ อันนี้ก็คงต้องตอบว่าไม่ครับ
ผมขอยกตัวอย่างระบบเป้ที่ถูกออกแบบมาสำหรับผู้หญิงโดยเฉพาะ
Deuter รุ่น SL
รหัส SL ใน Deuter ย่อมาจาก Slim-line คือเป็นรุ่นที่ออกแบบมาเพื่อรูปร่างของผู้หญิงโดยเฉพาะ โดยรุ่น SL จะมีจุดที่แตกต่างจาก Deuter รุ่นผู้ชายดังนี้ครับ
- ระยะ Torso length (หมายเลข 4) จะสั้นกว่ามาตรฐาน (Deuter รุ่นมาตรฐานจะยาวประมาณ 47 – 56 ซม. แต่รุ่น SL จะเหลือประมาณ 33 – 50 ซม.) โดยปกติเป้ Deuter จะมาพร้อมกับระบบ Vari-quick เพื่อปรับระยะ Torso ได้บางส่วนแล้วครับ
- สาย Hip belt (หมายเลข 5 & 6) ตรงสะโพกจะมีรูปร่างลักษณะคล้ายโคน เพื่อรองรับสะโพกของผู้หญิงที่มีรูปร่างโค้งเว้าและผายออกมากกว่าสรีระของผู้ชาย
- สายรัดตรง Shoulder strap (หมายเลข 1 & 3) จะสั้นและแคบกว่าของรุ่นผู้ชายประมาณ 2-3 ซม. เพื่อช่วยแรงเสียดทานที่บริเวณหน้าอกและร่องแขน
- นอกจากนี้สาย Shoulder strap (หมายเลข 2) จะมีรูปร่างเป็นตัว S และบุด้วยใยนุ่มๆทั้งสองด้าน เพื่อทำให้ช่วงสายที่ผ่านบริเวณที่อ่อนไหวไม่เกิดการเสียดสี
- ทั้งนี้เป้รุ่น SL คือเป้ที่ออกแบบสำหรับผู้หญิงรูปร่างนักกีฬามาตรฐานครับ
- ในทางตรงกันข้าม ถ้าเป็นผู้ชายเด็กๆที่ช่วง Torso length ยังไม่ยาว หรือเป็นผู้ชายที่มีรูปร่างเป็นลักษณะสามเหลี่ยมคว่ำคือ ไหล่เล็กแต่สะโพกใหญ่ก็อาจจะต้องใช้รุ่น Deuter SL แทนได้ หรือถ้าเป็นผู้หญิงที่ตัวใหญ่ไหล่กว้างก็ต้องไปใช้ Deuter รุ่นธรรมดาแทนอยู่ดีครับ
- โครงสร้างสะโพกที่แตกต่างกันระหว่างผู้หญิง (ซ้าย) เป็นเป้รุ่น Osprey Aura 50 AG ซึ่งจะเห็นว่าคล้ายๆเป็นรูปโคนมีความโค้ง ในขณะที่ผู้ชาย (ขวา) เป็นเป้รุ่น Osprey Atmos 65 ดูเหมือนทรงกระบอกมากกว่าครับ
Osprey รุ่น Female
ถ้าเป็น Osprey จะไม่มีตัวย่อ แต่จะเป็นชื่อรุ่นเฉพาะไปเลย โดยแต่ละรุ่นจะมากันเป็นแพคคู่ชายหญิง เช่น
Atmos ช/Aura ญ,
Kestrel ช/Kyte ญ ,
Talon ช/Tempest ญ
โดยลักษณะของเป้และโครงสร้างจะคล้ายๆกับรุ่นของ Deuter คือ ช่วงหลังสั้น ไหล่แคบ และสะโพกกว้างตามมาตรฐานครับ
คำถามต่อมาคือ คนไทยเราแบกเป้ใบใหญ่ๆได้ไหม
ก็อย่างที่บอกไว้ตอนแรกคือ ถ้าตราบใด Torso length เราพอดีกับเป้รุ่นนั้นๆก็คือโอเค สามารถสะพายได้
แต่สิ่งที่ต้องคิดก็คือ ยิ่งเป้ใหญ่ ของที่ใส่ก็มากขึ้น น้ำหนักเป้ก็มากขึ้นไปอีก และน้ำหนักที่เหมาะสมก็ไม่ควรเกินประมาณ 20-25% ของน้ำหนักตัว
ก็เลยเหมือนเป็นข้อสรุปกลายๆว่าเราไม่ควรสะพายเป้ที่ใหญ่เกินไปครับ
สถานที่ซื้อเป้และอุปกรณ์ท่องเที่ยวของแท้ 100%
สถานที่ขายเป้แท้มันก็ควรจะเป็นที่ๆน่าเชื่อถือ ไม่ใช่ไปขายกันที่ตลาดโรงเกลือ สำเพ็ง หรือว่าที่ฮานอยในเวียดนามถูกไหมครับ
แนะนำกันตรงนี้เลยละกันนะครับ เพราะมันคือร้านที่ผมสร้างมันขึ้นมาเองกับมือที่ชื่อว่า “The Puffin House”
ไม่ว่าจะเป็นเป้ Deuter, Osprey, Columbia ที่นี่คือของแท้ 100% ผมเป็นคนติดต่อเองทั้งหมดจากผู้แทนในประเทศไทยทั้งหมด
ซื้อของจากที่นี่ ถ้ามีปัญหาจะส่งกลับมาให้ทางร้านผม หรือว่าจะไปที่ศูนย์บริการตามห้างก็ได้ครับ เพราะสุดท้ายปลายทางคือเข้าโรงงานเหมือนกัน