เรื่องแบบ “ยุงๆ” กับ “นักเดินทาง”

ช่วงนี้เรื่องของ “ยุง” กำลังดูยุ่งๆ ได้ที่เลย วันนี้ผมเลยมาเล่าอะไรให้ฟังเกี่ยว

ว่า “ยุง” มันมาเกี่ยวกันอะไรกับนักท่องเที่ยวบ้างนะครับ

จริงๆ แล้วนี่ถือว่าเป็นสัตว์ร้ายตัวหนึ่งที่นำพาโรคมากมายมาให้มนุษย์เลยละครับ ตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบันยุงคือพาหะที่นำเชื้อปรสิต ไวรัส มาคร่าชีวิตไปหลายล้านคนแล้ว

แต่ส่วนใหญ่เราจะรู้จักกันแต่ “ยุงลาย” กันเป็นหลัก

แต่จริงๆแล้วมียุงที่น่าสนใจ จะได้รู้เอาไว้ป้องกันเวลาไปเที่ยวนะครับ

“ยุงก้นปล่อง” (Anopheles)

ยุงก้นปล่องในเมืองไทย ส่วนใหญ่จะอาศัยอยู่ในแหล่งน้ำในป่าตามตะเข็บชายแดนไทย-พม่า ไทย-กัมพูชา เป็นหลักครับ สำหรับคนที่อยู่ในเมืองตลอดเวลาอาจจะไม่ต้องกังวล แต่ในคนที่ชอบทำกิจกรรมผจญภัยต้องศึกษาให้ดี

ยุงก้นปล่องมักชอบออกหากินในเช้ามืด หรือพลบค่ำ ถ้าใครไปทำกิจกรรมในป่าในเวลาเหล่านี้ต้องระวังตัวเอาไว้

โดยยุงก้นปล่องเป็นพาหะนำโรคไข้มาลาเรีย

ไข้มาลาเรีย (Malaria)

เราคงได้ยินชื่อเหล่านี้มานานแล้ว

ประเทศในเขตสีแดงๆ พวกนี้คือแหล่งระบาดของมาลาเรียครับ

เกือบจะทุกประเทศในแอฟริกาที่อยู่ต่ำกว่าทะเลทราย Sahara ลงมา พื้นที่ในเขตลุ่มน้ำ Amazon ในทวีปอเมริกาใต้ และในประเทศอินเดียจนมาถึงเพื่อนบ้านเราใน AEC

ถ้าจะเดินทางไปในประเทศพวกนี้ควรได้รับคำแนะนำเรื่องของการป้องกันมาลาเรียและความเสี่ยงในพื้นที่ๆจากแพทย์ที่เชี่ยวชาญครับ เพราะแต่ละพื้นที่มีความเสี่ยงที่แตกต่างกันไป

“ยุงลาย” (Aedes)

เป็นยุงที่ร้ายกาจและน่ากลัวรองจากยุงก้นปล่อง มันมีชื่อ “ยุงลาย” เพราะลำตัวมีลายขาวสลับดำ

ตามปกติมันชอบกัดคนในบ้านมากกว่านอกบ้าน ชอบแฝงตัวอยู่ตามผ้าสีทึบ มักหากินตอนเช้า และตัวที่กัดคือยุงตัวเมีย

และถ้ามีมือที่อุ่นกับเย็นให้ยุงเลือกเกาะ มันจะเลือกมือที่อุ่น แต่ถ้ามีมือเย็นให้เลือกเพียงตัวเดียว มันก็เกาะมือเย็นอย่างไม่ยินดีนัก

ยุงลายชอบเกาะมือที่แห้งมากกว่ามือที่เปียก

ถ้าให้ยุงลายบินหาเหยื่อในภาชนะปิดที่มีปริมาตร 27,000 ลูกบาศก์เซนติเมตร มันจะใช้เวลาตั้งแต่ 5-30 วินาทีในการบินถึงเหยื่อ

ในกรณีแขนคน เมื่อบินเกาะผิวหนังแล้ว มันจะเดินอีกสองสามก้าวก่อนจะใช้จะงอยปากกดเอียงทำมุม 75 องศากับผิวหนัง ใช้ขาทั้งหกยันบนผิวหนัง แล้วใช้เวลาอีกประมาณ 50 วินาที ในการใช้ปากเจาะผ่านผิวหนัง 2.30 นาทีในการดูดเลือด และเพียง 5 วินาทีในการถอน

Ref : สุทัศน์ ยกส้าน เมธีวิจัยอาวุโส สกว.

สำหรับโรคที่นำโดยยุงลายมีดังนี้ครับ

ไข้เหลือง (Yellow fever)

โรคนี้พบหลักๆเลยในทวีปแอฟริกาและอเมริกาใต้เป็นหลัก

ใครจะเดินทางไป เคนยา เอธิโอเปีย อะไรแบบนี้ ต้องฉีดก่อนไปนะครับ

ในทวีปอเมริกาใต้ เปรู เอกวาดอร์ บราซิลที่เราชอบๆไปกัน ก็อยู่ในกลุ่มนี้ด้วยเหมือนกัน

ในเมืองไทยไม่มีโรคนี้ระบาดก็จริง แต่ด้วยความที่ไวรัสไข้เหลืองดันมียุงลายแบบที่บ้านเรามีเป็นพาหะ ดังนั้นในกฎหมายของไทยเราจึงบังคับให้ทุกคนที่เดินทางเข้าออกประเทศเหล่านี้ต้องฉีดวัคซีนทุกคน

ไข้เลือดออก (Dengue fever)

พระเอกของเราในวันนี้ ระบาดอยู่ทุกพื้นที่ในเขตร้อนชื้นครับ (Tropical area)

จริงๆแล้ว ถ้าเราไปเที่ยวประเทศอื่นใน AEC อินเดีย อเมริกากลาง อเมริกาใต้ หรือแอฟริกา แล้วเราไปโดนยุงลายกัด เราก็เป็นไข้เลือดออกเหมือกันนะครับ อย่าไปคิดว่าไข้เลือดออกมีมากแต่ในประเทศไทยเชียวละ

อาการโรคไข้เลือดออกมีตั้งแต่เป็นแล้วหายเองแบบบางครั้งยังไม่รู้ตัว จนถึงขั้นนอนไอซียูก็ยังไม่สามารถรักษาได้ ดังนั้นไปหาแพทย์ทุกคนนะครับถ้าสงสัยเป็นไข้เลือดออก

ชิคุนกุนยา (Chikungunya)

อาการคล้ายๆไข้เลือดออก เหมือนเป็นพี่น้องกันครับ เลยมักจะเกิดที่ประเทศคล้ายๆกันกับไข้เลือดออก แต่อาการจะรุนแรงน้อยกว่า มักจะปวดตามข้อเป็นอาการเด่น และหายได้เองเช่นเดียวกัน

“ยุงรำคาญ” (Culex)

พบมากที่บริเวณชายแดนไทย-พม่าครับ ถ้าจะมีใครเข้าไปอาศัยหรือไปทำงานในบริเวณนั้นๆนาน ควรจะต้องมีความรู้และการป้องกันที่ถูกต้องเอาไว้